Ağ Temellerine Giriş -1 - Siber İz

Home Top Ad

Post Top Ad

28 Ocak 2025 Salı

Ağ Temellerine Giriş -1




Teknolojinin ilerlemesiyle birlikte, farklı cihazlar birbirleriyle sürekli iletişim halinde. Bu iletişimi sağlayan yapı ise “ağ” olarak adlandırılır. Ağlar ; bilgisayarlar, telefonlar ve diğer araçların veri alışverişi yapmasını sağlayan sistemlerdir. Özellikle internet, tüm dünyadaki cihazların bir araya gelerek iletişim kurmasına olanak tanır. Bu yazımda, ağların nasıl çalıştığını daha iyi anlamanızı sağlayacak temel bilgiler vereceğim. Farklı ağ türleri, ağ iletişim protokolleri ve OSI modeli gibi konuları ele alacağım. Umarım keyifle okursunuz.


Ağ nedir ?
Ağ, iki ya da daha fazla cihazın bir araya gelerek paylaşım yapmasıdır. Bu paylaşım donanım, yazılım ve veri paylaşımı ile ilgili olabilir. Cihazlar arasında iletişim kurarak, ses, video ve metin gibi verilerin aktarımını mümkün kılar. Ayrıca kullanıcıların ve cihazların yönetimi için merkezi bir kontrol imkanı sunar. Bu, güvenlik ve erişim kontrolü gibi önemli konularda kolaylık sağlar.


Ağ Türleri


1.LAN: (Local Area Network - Yerel Alan Ağı ) , birden fazla bilgisayarın oluşturduğu en küçük ağ yapısı için kullanılan terimdir.Bu ağ türünde cihazların fiziksel olarak birbirlerine yakın olması gerekir. Özellikle iş yerlerinde sıklıkla kullanılan bir ağ türüdür. Yerel ağ bağlantısında genellikle bilgisayar, yazıcı temel cihazlar bulunur. LAN bağlantısında kullanılan iki temel teknoloji var. Bunlar wifi ve Ethernet kablolarıdır.

2.WAN: (Wide Area Network - Geniş Alan Ağı) geniş bir alanda birden fazla cihazın iletişim kurmasını sağlar. Bir WAN, şehirler, ülkeler hatta kıtalar arasında cihazları bağlayabilir. İnternet en büyük ve en bilinen WAN örneğidir. WAN, genellikle birden fazla LAN’ı (Local Area Network, Yerel Alan Ağı) birbirine bağlar. LAN’lar bir bina veya kampüs gibi daha küçük alanlarda cihazları bağlarken, WAN’lar bu LAN’ları birbirine bağlayarak daha geniş bir ağa hizmet eder.

3.PAN : Personal Area Network (Kişisel Alan Ağı) cihazlar arası kablosuz bağlantı kurmak için kullanılır. PAN, küçük bir alandaki (genellikle birkaç metre) cihazların birbirleriyle iletişim kurmasını sağlayan bir ağ türüdür. Bu ağ, bireysel kullanıcıların kişisel cihazlarını birbirine bağlamak için kullanılır. PAN’lar genellikle kısa mesafede çalışan ve düşük güç kullanan teknolojilerle oluşturulur. En yaygın kullanılan PAN teknolojileri şunlardır: Bluetooth, Wi-Fi Direct,Infrared (Kızılötesi).

4.SAN: (Storage Area Network-Depolama Alan Ağı) bu özel ağ türünün en büyük farkı aslında genel amaç için kullanılan ağdan ayrı bir ağ olmasıdır. Böylece hem daha hızlı hem de daha güvenli bir yapıya sahip olabiliyor. Ağ kullanıcılarının yarattığı yoğun trafikten kaçarak daha hızlı sonuçlar elde etmemizi sağlıyor.

5.CAN: (Controller Area Network - Kontrol Alan Ağı) farklı cihazların, sensörlerin ve kontrolörlerin, bir merkezi bilgisayar olmadan birbirleriyle iletişim kurabilmelerini sağlayan bir seri iletişim protokolüdür. Bu sistem, araç içindeki birçok elektronik birimin (örneğin motor kontrol ünitesi, hava yastığı sistemi, klima kontrolü) tek bir kablo üzerinden haberleşmesine olanak tanır.

6.WLAN: (Wireless Local Area Network — Kablosuz Yerel Alan Ağı), yani , cihazların kablolu bağlantıya gerek kalmadan birbirleriyle iletişim kurabildiği bir yerel ağ türüdür. Wi-Fi olarak da bilinir, çünkü en yaygın kullanılan WLAN teknolojisi Wi-Fi’dir.



Ağ Protokolleri
Protokol, bir iletişim sürecinde, internet bağlantısını sağlayan noktalar arasındaki, gidip gelen mesajlaşmayı düzenleyen ve tüm dünyada ortak kullanım sağlayan kural ve standartlardır. Bu protokoller birbirleriyle iletişim içinde bulunan donanım ve yazılımlar arasında oluşmaktadır. İletişimin gerçekleşmesi için her öğenin bu protokolü kabul etmiş ve uyguluyor olması gerekir. Ağ protokolleri , veri paketlerinin nasıl gönderileceğini, nasıl yönlendirileceğini ve nasıl alınacağını belirleyen standartlar bütünüdür.



OSI (Open Systems Interconnection - Açık Sistemler Ara Bağlantısı) MODELİ

                                                       OSI’ nin 7 katmanı



ISO (International Organization for Standardization) tarafından geliştirilen bu model, iki cihaz arasındaki ağ iletişim sürecini 7 katmana ayırır. Tüm katmanlar kendi içlerinde bağımsızdır ve kendilerine atanan görevler bağımsız olarak yürütülebilir. Bu katmanlar, fiziksel bağlantıdan uygulama düzeyindeki iletişime kadar olan tüm süreci kapsar.







OSI KATMANLARI;

                                                                                                                  Physical Layer
  


1.FİZİKSEL KATMAN (PHYSICAL LAYER)
Veri, elektrik sinyalleri, ışık ve radyo dalgaları gibi fiziksel biçimde iletilir. Kablolar, sinyal iletimi, voltajlar, ve ağ kartları gibi donanımlar bu katmanın parçasıdır. Verinin iletimi üst katmandan alt katmana doğru olur. Verinin kablo ile iletimi fiziksel katman tarafından gerçekleştirilir. Diğer bilgisayarda ise önce fiziksel katman ile karşılanan veri üst katmanlara doğru hareket eder.
                                                                                                               Data Link Layer



2.VERİ BAĞLANTI KATMANI (DATA LINK LAYER)
Fiziksel katmanda meydana gelebilecek hataları tespit eder ve bu hataları mümkün olduğunca düzeltir. Fiziksel olarak bağlı iki cihaz arasında bağlantı kurmayı ve bu bağlantıyı sonlandırmayı sağlayan protokolü tanımlar. Bu katman veri paketlerini (frame) alır ve ağda hatasız şekilde iletimini sağlar.

Veri bağlantısı katmanı iki alt bölüme ayrılır:



- Media Access Control (MAC): Ağdaki cihazların ağa erişiminden ve veri iletim izninden sorumludur. Ethernet, Wi-Fi gibi teknolojiler bu katmanda yer alır.

- Logical Link Control (LLC):Ağ katmanı protokollerinin tanımlanması daha sonra çözülmesi ve hata kontrollerinin sağlanmasından sorumludur. Veri paketlerinden bozuk gidenlerin(veya karşı taraf için alınanların) tekrar gönderilmesinden sorumludur. Flow Control yani alıcının işleyebileğinden fazla veri paketi gönderilerek boğulmasının engellenmesi de LLC’nin görevidir.


                                                                                                                           Network Layer



3.AĞ KATMANI (NETWORK LAYER)
Verilerin bir ağdan başka bir ağa yönlendirilmesini sağlar. Bu katmanda IP adresleri kullanılarak paketler hedefe yönlendirilir. Ağ katmanında iki istasyon arasında en ekonomik yoldan verinin iletimi kontrol edilir. Ayrıca routing(yönlendirme) işlemleri bu katmanda gerçekleşir. Router cihazları bu katmanda çalışır. Ağ katmanında iki istasyon arasında en ekonomik yoldan verinin iletimi kontrol edilir.


                                                                                                                    Transport Layer



4.TAŞIMA KATMANI (TRANSPORT LAYER)
Kaynak tarafından gönderilen veriyi parçalara bölerek hedefe iletilmesini sağlar bu katman diğer katmanlar tarafından yapılan hata denetimi işlemlerinin sonucu olarak hata düzeltme işlemini yerine getirir. Kaynak ve hedef arasındaki akış denetimi bu katmanda yapılır. Bu katmanın iki önemli protokolü TCP (transmission control protocol) ve UDP (user datagram protocol) dir. Her ikisinin de farklı kullanım alanları ve amaçları vardır. Her uygulama için farklı farklı tanımlanan port adresleri bu katmanın önemli bileşenlerinden biridir.TCP : Güvenilir veri aktarımını sağlar. TCP üç şeyi garanti eder: veri hedefe ulaşır, zamanında ulaşır ve tekrarlanmadan ulaşır. Verileri iletimden önce otomatik olarak paketlere ayırır.
UDP : Hızlı ancak güvenilir olmayan veri iletimini sağlar. TCP’den farklı olarak UDP güvenilirlik, akış kontrolü veya hata kurtarma işlevleri katmaz. UDP, TCP’nin güvenilirlik mekanizmalarının gerekli olmadığı durumlarda kullanışlıdır. UDP ile kayıp veri paketleri yeniden iletilemez.
                                                                                                                     Session Layer




5.OTURUM KATMANI (SESSION LAYER) :
Oturum katmanında iki bilgisayardaki uygulama arasındaki bağlantının yapılması, yönetilmesi ve sonlandırılması işlemleri yapılır. Bir bilgisayar birden fazla bilgisayarlarla aynı anda iletişim içinde olduğunda, gerektiğinde doğru bilgisayarla konuşabilmesini sağlar. Bu , sunum katmanına yollanacak veriler farklı oturumlarla birbirinden ayrılarak yapılır.


                                                                                                                Presentation Layer



6.SUNUM KATMANI (PRESENTATION LAYER) : 
Gönderilen veriyi karşı bilgisayar tarafından anlaşılacak şekilde çevirir. Bu sayede farklı programların birbirlerinin verisini kullanabilmesi mümkün olur.
Sunum katmanı uygulama katmanına verileri yollar daha sonra bu katmanda verinin yapısı, biçimi ile ilgili düzenlemeler yapılır, verinin formatı belirlenir. Ayrıca verinin şifrelenmesi, açılması, sıkıştırılması da bu katmanda yapılır.
                                                                                                                     Application Layer



7.UYGULAMA KATMANI (APPLICATION LAYER) : 
Bu katman kullanıcının doğrudan etkileşimde bulunduğu katmandır. Uygulamalar bu katmanda yer alır ve ağ hizmetlerine erişim sağlar. Web tarayıcıları, e-posta istemcileri, dosya aktarım programları bu katmanda çalışır. HTTP, FTP, SMTP gibi protokoller bu katmanın örnekleridir.

Şimdi dilerseniz uygulama katmanını daha yakından inceleyelim :


1.FTP (Dosya Aktarım Protokolü):
FTP, bir istemcinin (bilgisayar) ve sunucunun (server) birbirine bağlanarak dosya aktarımı yapmasına olanak tanır. Bu işlem sırasında bir istemci, bir FTP sunucusuna bağlanarak dosya yükleyebilir (upload) veya indirebilir (download).Fakat güvenlik sorunları nedeniyle SFTP ve FTPS gibi daha güvenli alternatiflere yönelmek daha yaygındır.


2.TCP/IP (Transmission Control Protocol / Internet Protocol):
TCP/IP, internetin temeli olan ve cihazların birbiriyle iletişim kurmasını sağlayan bir protokoldür. Verilerin nasıl gönderilip alınacağını belirleyen kuralları içerir.TCP : (Transmission Control Protocol), veri paketlerinin doğru sırayla ve eksiksiz şekilde hedefe ulaşmasını sağlar. Kaynak ve hedef cihazlar arasında bağlantı kurar ve veri iletimini kontrol eder. Güvenilir, hata kontrolü ve akış yönetimi yapan bağlantı tabanlı bir protokoldür.
IP : (Internet Protocol), ağdaki ana bilgisayarı tanımlar. Veri paketlerinin hangi yoldan gitmesi gerektiğini belirler. Her cihazın kendine özgü bir IP adresi vardır ve bu adres, verinin nereye gönderileceğini belirler.


3.HTTP/HTTPS (HyperText Transfer Protocol-Hiper Metin Aktarım Protokolü / Secure):
HTTP, web sayfalarının tarayıcılar tarafından alınması ve gösterilmesi için kullanılan bir protokoldür. Kullanıcıların web sitelerine erişmesini sağlar. Web tarayıcının istemci olarak hareket ettiği bir istemci-sunucu modelinde çalışır. Metin, resim ve diğer multimedya dosyaları gibi veriler HTTP kullanılarak World Wide Web üzerinden paylaşılır. İstek ve yanıt tipi bir protokol olarak istemci, sunucuya bir istek gönderir ve bu istek sunucu tarafından işlendikten sonra istemciye bir yanıt gönderilir. HTTP durum bilgisi olmayan bir protokoldür, yani istemci ve sunucu yalnızca aralarındaki bağlantı sağlam olduğu sürece birbirlerinden haberdardır. Sonrasında hem istemci hem de sunucu birbirlerinin varlığını unutur. Bu olgu nedeniyle, istemci ve sunucunun her ikisi de istekler arasında bilgi tutamaz.
HTTPS, HTTP’nin güvenli versiyonudur ve verilerin şifrelenmesini sağlar. SSL sertifikası olarak adlandırılan güvenlik protokolü sayesinde fiber saldırılara karşı web siteniz ve bilgisayarınız ideal şekilde korunmuş olur.


4.SMTP/POP3/IMAP (Simple Mail Transfer Protocol / Post Office Protocol / Internet Message Access Protocol):
SMTP, e-postaların sunucular arasında taşınmasını sağlayan bir protokoldür.
POP3 ve IMAP ise e-posta istemcilerinin sunucudan e-postaları almasını sağlar. POP3 e-postaları indirip saklarken, IMAP sunucuda e-postaların tutulmasına olanak tanır.


5.DNS (Domain Name System):
DNS, internet üzerindeki alan adlarının IP adreslerine çevrilmesini sağlar. Örneğin, bir kullanıcı bir web sitesine girdiğinde tarayıcı bu alan adını bir IP adresine dönüştürmek için DNS’ i kullanır. Böylece siteye erişim sağlanır. DNS bir uygulama katmanı protokolü olduğundan UDP (Kullanıcı Datagram Protokolü) kullanır. DNS şifreleme gibi güvenlik özellikleri sağlamaz ve IP adresi kolayca görülebilir. Çoğunlukla DNS, ele geçirme saldırılarına açıktır.


6.DHCP (Dynamic Host Configuration Protocol):
DHCP, ağdaki istemcilere otomatik olarak IP adresi atamasını sağlar. Böylece IP adresleri merkezi bir yerden kontrol edilir, her bir istemciye tek tek IP girilmesini engeller.DHCP isteği bir broadcast istektir yani client bir broadcast yaparak ağdaki her yere IP almak istediğini belirterek ve bir DHCP serverdan cevap gelmesini bekler.


Ağ temelleri hakkında yazdığım bu yazıyı okuduğunuz ve vaktinizi harcadığınız için teşekkür ederim. Başka yazılarımda görüşmek üzere !


Hiç yorum yok:

Yorum Gönder

Post Bottom Ad